Arşiv
Su Döngüsü
Su , insan ve diğer canlı hayatı için vazgeçilmez bir kaynaktır.Dünya’daki başlıca su kaynakları okyanuslar, denizler , göller, barajlar , yer altı ve yer üstü suları oluşturur. Tüm bu su kaynakları hava olayları ile sürekli katı , sıvı ve gaz halleri arasında değişime uğramaktadır. Buharlaşmayla yükselip gaz haline geçen su , soğumayla yoğunlaşarak sıvı veya katı halde yeryüzüne düşer ve tekrar su kaynaklarına karışır. Suyun yeryüzündeki bu dönüşüm hareketine su döngüsü adı verilir.
Yüzeyde bulunan suları harekete geçiren güneş, suyu ısıtır, ısınan su da atmosfere subuharı olarak katılır. Yükselen hava akımları, su buharını atmosfer içinde yukarıya kadar taşır, orada bulunan daha soğuk hava bulutlar içinde yoğunlaşmaya sebep olur. Hava akımları, bulutları dünya çevresinde hareket ettirir, bulut zerreleri bir araya gelerek, büyürler ve yağış olarak gökyüzünden düşerler. Bazı yağışlar, kar olarak dünyaya geri döner ve donmuş su kütleleri halinde binlerce yıl kalabilecek olan buz tepeleri ve buzullar şeklinde birikebilir. Ilıman iklimlerde ilkbahar geldiğinde çoğu zaman kar örtüleri erir ve eriyen su, erimiş kar olarak toprak yüzeyinde akışa geçer ve bazen de sellere sebep olur.
Yeryüzüne düşen suların bir kısmı yüzeysel akışa geçerek akarsuları oluşturarak göl, deniz yada okyanusa dökülürler.Yeryüzüne düşen suların bir kısmı da yeraltına sızarak yer altı sularını oluştururlar. Bu suyun bir kısmı yüzeye yakın kalır ve yeraltı suyu boşaltımı olarak tekrar yüzeydeki su kütlelerine (ve okyanusa) katılır. Bazı yeraltı suları yer yüzeyinde buldukları açıklıklardan tatlı su kaynakları olarak tekrar ortaya çıkarlar. Sığ yeraltı suyu, bitki kökleri tarafından alınır ve yaprak yüzeyinden terlemeyle atmosfere geri döner. Yeraltına sızan suyun bir kısmı daha derinlere gider ve çok uzun zaman süresince büyük miktarda tatlı suyu depolayabilen akiferleri (suyla doymuş yeraltı materyali)’ besler. Zamanla bu su da hareket eder ve bir kısmı su döngüsünün başladığı ve bittiği okyanuslara karışır.
Doğa sürekli gerek duyduğumuz tatlı suyu su döngüsü aracılığıyla sağlar.
Dünyadaki suların dağılımı:
Dünyadaki suların en büyük kısmı ( % 97 ) denizler ve okyanuslar içerisinde yer alan tuzlu sulardan oluşmaktadır. Dünya’daki suların ancak %3’lük kısmı tatlı sulardan oluşmaktadır.
Dünyadaki tatlı sul
ar içindeki en büyük pay ise %68,5’luk pay ile kutuplarda ve dağlık alanlarda bulunan buzullarındır. Yer altı suları %31,4’lük pay ile nehirler, göller ve bataklıklarda bulunan sular ise %0,3’lük paya sahiptir.
Yeryüzünde tatlı su kaynakları düzenli bir dağılış göstermemektedir.Amerika kıtası , Asya’nın kuzeyi , Orta Afrika ve Avustralya’da kişi başına düşen su miktarı yeterliyken , Kuzey Afrika , Orta Doğu , Batı Avrupa ve Güneydoğu Asya’da ciddi su sıkıntıları yaşanmaktadır.
Bugün yeryüzü nüfusunun beşte biri su kaynakların yanlış kullanımı ve kirlilik gibi nedenlerden dolayı sağlıklı , temiz ve içilebilir suya sahip değildir. Su ihtiyacı son25 yılda % 60 artmıştır.
Günümüzde 1,3 milyar kişi su sıkıntısı çekmekte ve gelecek 25 yılda bu sayının iki katına çıkacağı tahmin edilmektedir.
COĞRAFYA BİLİM 